YESHE LAMA – JIGMED LINGPA

Để tưởng nhớ hạnh nguyện của Đức Rigdzin Hungkar Dorje Rinpoche, Padma Foundation ra mắt ấn phẩm giới hạn chỉ xuất bản 100 cuốn về con đường cao nhất trong Cửu Thừa thuộc Longchen Nyingthig, dòng truyền thừa mà Ngài Hungkar trì giữ.

YESHE LAMA là kim chỉ nam trọng yếu nhất về giáo pháp Đại Viên Mãn (Dzogchen). Những lời vàng ngọc của bản văn thâm diệu này tuôn trào từ suối nguồn trí tuệ tối thượng, thị hiện nơi cõi ta-bà nhờ đại bi nguyện bao la của Rigdzin Jigme Lingpa (1730-1798) – là tác phẩm uyên áo và nổi tiếng nhất của ngài.

Yeshe Lama được soạn như một bản hướng dẫn rõ ràng và cô đọng cho hành giả, trình bày tuần tự mọi giai đoạn tu tập nhằm giúp người đọc có thể theo đó mà tiến bước trên đạo lộ giác ngộ.

Nội dung chính của Yeshe Lama tập trung vào tinh túy của thực hành Dzogchen. Tác phẩm này “kết hợp yếu nghĩa của các tantra Dzogchen” và chủ yếu truyền dạy các phương pháp Trekchö và Tögal – hai thực hành then chốt của Dzogchen​. Trekchö (khregs chod) nghĩa là “cắt đứt hoàn toàn” – ám chỉ việc trực nhận bản tính thanh tịnh nguyên sơ của tâm bằng cách chặt đứt mọi che chướng và bám chấp. Tögal (thod rgal) nghĩa là “vượt qua tức thì” – chỉ phương pháp an trụ trực tiếp trong “sự hiện diện tự nhiên” của Rigpa (tánh giác hiện tiền). Bên cạnh đó, Yeshe Lama còn bao gồm hướng dẫn về trung ấm (bardo) sau khi chết và phương pháp chuyển di tâm thức (phowa) vãng sinh về cõi tịnh độ, dành cho những trường hợp hành giả chưa đạt giải thoát trong đời này​. Cấu trúc của sách phân chia rõ ràng giáo pháp ứng với căn cơ của người tu:

• Bậc cao: Thực hành trực tiếp trekchö để chứng ngộ ngay trong đời hiện tại. Khi viên tịch, hành giả đạt thân cầu vồng, thân xác tan hòa vào hư không không dấu vết. Nhờ Togal Nếu tinh tấn không thoái chuyển, hành giả có thể thành Phật trong vài năm. Khi viên tịch, đạt thân quang minh đại chuyển hóa như Liên Hoa Sinh hay Vimalamitra, tiếp tục độ sinh trong thân ấy đến khi thế gian hết khổ.

• Bậc trung: Thực hành các pháp trong giai đoạn bardo (trung ấm sau khi lâm chung) để đạt giải thoát.

• Bậc thấp: Thực hành phowa (pháp chuyển di tâm thức) nhằm vãng sinh về các cõi tịnh độ (các “cõi hóa thân thanh tịnh”) và tiếp tục tu hành ở đó

Với nội dung phong phú như trên, Yeshe Lama đóng vai trò như một hướng dẫn toàn diện cho con đường Đại Viên Mãn. Các chỉ dẫn trong sách thuộc về dòng giáo huấn tinh túy (Upadeśa, hay Mengakdé), tức cấp giáo pháp tâm yếu và tối thượng của Dzogchen​. Đúng như danh tiếng của mình, Yeshe Lama được ngợi ca là văn bản “toàn diện và hiệu nghiệm nhất” trong các cẩm nang Dzogchen, và là “viên ngọc quý trên vương miện” – đỉnh cao của toàn bộ kho tàng giáo pháp Longchen Nyingthig​. Thực hành các giáo pháp trong Yeshe Lama một cách đúng đắn được xem là có khả năng dẫn đến thân cầu vồng (hiện tượng thân vật lý chuyển hóa thành ánh sáng) và đạt Phật quả viên mãn.

Hầu hết các dòng truyền Dzogchen sau này (đặc biệt là các dòng xuất phát từ Longchen Nyingthig) đều xem Yeshe Lama như giáo trình trung tâm để đào tạo hành giả: nhiều luận giải chi tiết đã được trước tác bởi các đạo sư nổi tiếng nhằm khai mở ý nghĩa thâm sâu của văn bản này, thí dụ như Đèn Sáng Tỏ của Dodrupchen Jikmé Tenpé Nyima hay luận giải của Khenpo Ngawang Palzang (Khenpo Ngagchung). Nhờ tính súc tích và trọn vẹn của mình, Yeshe Lama giúp cho hệ thống Longchen Nyingthig có được một xương sống vững chắc: mọi pháp thực hành từ sơ cơ đến cao cấp đều hội tụ về một nguồn duy nhất, đảm bảo sự nhất quán và tính trực tiếp của con đường Dzogchen. Nói cách khác, Yeshe Lama chính là cốt lõi tinh túy của thực hành Dzogchen trong truyền thống Longchen Nyingthig – là kim chỉ nam để hành giả đạt được “Pháp thân” ngay trong đời này hoặc ít nhất cũng gieo trồng chắc chắn hạt giống giác ngộ cho những đời sau​.

Mặc dù Yeshe Lama là một kho tàng trí tuệ sâu xa, không phải ai cũng có thể tiếp cận và thực hành ngay tác phẩm này. Theo truyền thống Mật tông, muốn bước vào thực hành Dzogchen nói chung và Yeshe Lama nói riêng, hành giả cần hội đủ nhân duyên và điều kiện nhất định. Trước hết, người tu phải hoàn thành các pháp tu nền tảng (Ngöndro – gồm lễ lạy, phát Bồ đề tâm, sám hối, cúng dường mandala, v.v.) để thanh lọc nghiệp chướng và tích lũy công đức cần thiết. Đại sư Jigme Lingpa nhấn mạnh rằng các thực hành chuẩn bị này là nền tảng vững chắc, không nên bỏ qua, vì chúng tạo điều kiện thuận lợi cho việc chứng ngộ sau này​. Tiếp đó, lễ quán đảnh,  khẩu truyền (lung) hoặc giáo huấn trực tiếp về Yeshe Lama từ một bậc thầy giác ngộ là yêu cầu bắt buộc trước khi hành giả được phép tiếp cận giáo pháp Dzogchen thâm sâu​. Quán đảnh được xem là nghi thức “gieo hạt giống giác ngộ” vào dòng tâm thức của hành giả, và về sau nhờ tu tập các pháp Dzogchen, những hạt giống này sẽ nảy nở thành những phẩm tính giác ngộ của thân, khẩu, ý​…

Thông tin về cuốn sách: