Cuộc đời Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö – Tập 2

Giới thiệu:

Có những trang sách khi mở ra – dù chỉ thoáng chạm mắt – đã làm ta chững lại, như vừa bước vào một cõi linh diệu nơi quá khứ, hiện tại và tương lai hòa quyện thành một dòng cảm hứng bất tận. Cuộc Đời Kim Cương Thượng Sư Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö là một cuốn sách như vậy.

Bắt đầu từ “Vườn Bất Tử” – căn phòng nhỏ nơi vị thiếu niên Khyentse Chökyi Lodrö được thầy mình chỉ cho chiếc pháp tòa của hóa thân tiền bối, nhưng vẫn phải tự khẳng định giá trị trước khi được phép ngồi lên đó – tác phẩm đưa chúng ta theo chân một bậc thánh giả bước qua bao thử thách, để rồi tỏa sáng như viên ngọc lưu ly giữa đêm dài thế cuộc. Câu chuyện ấy không chỉ hé lộ hành trình chứng ngộ của riêng Ngài, mà còn mở ra cánh cửa dẫn người đọc vào tinh thần “Không tông phái” (Rime) – một phong trào từng làm bừng nở đóa hoa Phật pháp rực rỡ trên toàn xứ Tây Tạng thế kỷ XIX–XX.

Qua từng chương, bạn sẽ thấy một vị đạo sư thiếu niên lang thang khắp sơn hà hiểm trở để xin học với hơn 150 bậc thầy thuộc mọi truyền thống; thấy Ngài miệt mài sưu tầm, bảo tồn những giáo pháp có nguy cơ thất truyền; rồi chính tay lập nên học viện Khamje Shedra, gieo hạt mầm trí tuệ cho bao thế hệ tăng ni. Mỗi câu chuyện nhỏ lại ẩn chứa một thông điệp lớn – rằng lòng sùng kính và ý chí cầu pháp có thể biến mọi nghịch cảnh thành đà phóng cho trí tuệ siêu việt.

Nhưng cuốn sách không chỉ kể chuyện “ngày xưa”. Đọc tiểu sử một bậc thánh giả, ta được soi gương chiếu rọi chính đời sống mình. Trong khung cảnh bận rộn hiện đại, những trang viết này nhắc ta dừng lại để:

• Khơi dậy cảm hứng học hỏi không biên giới – khi thấy Ngài cởi mở đón nhận tinh hoa của mọi truyền thừa, ta hiểu rằng kiến thức chân thật không bao giờ đối nghịch, chỉ cần tâm mình đủ rộng để dung chứa.

• Nuôi dưỡng niềm tin nơi bản tính giác ngộ sẵn có – những linh kiến nhiệm mầu, những pháp thoại tỏa sáng của Ngài đánh thức trong ta niềm tin rằng hằng hữu trong mỗi người là nguồn minh triết vô tận, chỉ chờ khơi mở.

• Thắp lên tinh thần phụng sự – từ việc khôi phục kinh tạng, lập trường học đến dìu dắt đệ tử, Ngài cho thấy trí tuệ càng lớn thì lòng từ bi càng không bờ bến.

Phong vị đặc biệt của sách còn nằm ở giọng kể trang trọng mà gần gũi của đại sư Dilgo Khyentse Rinpoche cùng những tư liệu khẩu truyền được gom góp suốt nửa thế kỷ. Vì thế, từng dòng chữ vừa như khúc ca tán thán, vừa như tấm bản đồ tinh luyện chỉ lối cho bất kỳ ai muốn bước sâu vào con đường nội tâm.

Nếu bạn là người tìm kiếm cảm hứng sống, cuốn sách trao cho bạn hình mẫu kiên định giữa bão tố; nếu bạn là hành giả trên hành trình tâm linh, đây là kho tàng chỉ dẫn thực tiễn; và nếu bạn đơn thuần yêu thích những câu chuyện kỳ diệu, cuộc đời Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö sẽ khiến bạn đi từ kinh ngạc đến xúc động.

Hãy mở sách, để mặc cho hương sen từ những trang giấy dẫn lối bạn vào vùng ánh sáng mà thời gian, biên giới, giáo điều không thể ràng buộc. Và biết đâu, giữa lúc say mê theo dõi bước chân Ngài vượt núi non Tây Tạng, bạn sẽ chợt nhận ra – con đường nhiệm mầu nhất chính là hành trình khám phá kho tàng giác ngộ trong tim mình.

Mục lục:

Lời Dẫn Của Nhóm Dịch Thuật 24
Lời Tựa Của Dzongsar Jamyang Khyentse Rinpoche 33
Hành Trạng Cuộc Đời Của Kim Cương Thượng Sư Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö 41
Rừng Vi Diệu Của Những Cây Như Ý 41
Thứ Nhất 51
Tóm Tắt Vòng Hoa Thần Diệu Về Liên Tục Tái Sinh 51
Pháp Vương Trisong Deutsen 54
Đại Tôn Giả Milarepa 55
Đô Khyentse Yeshe Dorje 55
Rigdzin Jigme Lingpa 56
Kim Cang Trì Ngorchen Kunga Zangpo 58
Gyurme Tsewang Drakpa 58
Shalu Losal Tenkyong 60
Đức Vua Thứ Hai Mươi Lăm Của Xứ Shambhala 60
Tsarchen Losal Gyatso 61
Thượng Sư Tôi Tôn: Jamyang Khyentse Wangpo 61
Thứ Nhì: Đại Thánh Truyện Về Đức Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö 77
Phần 1. Tiểu Sử Thông Thường 79
1.Cách Đức Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö Thị Hiện Do Nguyện Lực Và Diệu Dụng Của Những Tiền Thân Cao Quý, Rồi Được Công Nhận Là Bậc Thượng Tôn Tái Thế (Tulku) 82
Tiểu Sử Chi Tiết Về Đức Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö 92
Cách Thượng Tôn Của Chúng Ta Được Tôn Nhận Là Hóa Thân Tối Thắng Của Bồ Tát Văn Thù (Manjushri Guru) 97
2.Sự Kiện Đức Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö Thọ Tam Học (Tam Vô Lậu Học) – Cổng Vào Phật Pháp. 105
Cách Đức Khyentse Chökyi Lodrö Thọ Cụ Túc Giới Của Thanh Văn Thừa (Pratimoksha) – Châu Báu Của Bậc Giữ Gìn, Hoằng Dương Và Hộ Trì Chính Pháp 106
Cách Đức Khyentse Chökyi Lodrö Phát Tâm Bồ-Tát 109
Cách Ngài Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö Thọ Giới Mật Thừa Bằng Cách Nhập Thân Vào Đại Mandala Của Vajrayana Và Thọ Nhận Quán Đảnh 110
3.Cách Đức Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö Duyệt Nghiên Và Quán Chiếu Trước Các Bậc Đại Học Giả Thành Tựu, Hoàn Mãn Sự Học 117
Cách Khyentse Chökyi Lodrö Học Đọc, Viết – Nền Tảng Của Mọi Tri Thức 119
Việc Học Pháp Nội Nghĩa (Phật Học) Của Ngài Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö 122
5. Hạnh Nguyện Đức Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö Trong Việc Hoằng Hóa Lợi Lạc Chúng Sinh Và Xiển Dương Giáo Pháp 227
6. Sự Kiện Đức Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö Tự Nhiên Viên Thành Công Đức Rộng Lớn Trong Quá Trình Hành Hoạt Chủ Yếu 267
7. Việc Đức Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö Thị Tịch, Hòa Thân Vào Pháp Giới Sau Khi Viên Thành Phật Sự Cuối Cùng, Cùng Các Giải Thích Bổ Túc. 291
Phần Hai: Giải Thuyết Đặc Biệt Về Huyền Truyện Hy Hữu 333
1. Huyền Truyện Nội Mật 335
(A) Cách Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö Trở Nên Bậc Chân Chính Thừa Kế Giáo Pháp Của Dòng Nyingma: 338
(B) Những Thị Kiến Và Chứng Ngộ Của Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö Liên Quan Đến Truyền Thừa Kadam. 348
(C) Về Lamdre, Tinh Túy Giáo Pháp Có Bốn Tính Chân Xác. 351
(D) Thắng Cảnh Và Chứng Ngộ Của Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö Liên Quan Truyền Thừa Marpa Kagyü: 359
(E) Những Linh Kiến Và Chứng Nghiệm Của Bậc Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö Liên Hệ Đến Dòng Shangpa Kagyü, Tức Kim Pháp Truyền Thừa Của Bậc Luận Sư Thành Tựu Giả Khyungpo Naljor. 365
(F) Linh Kiến Và Chứng Nghiệm Của Bậc Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö Liên Quan Đến Shije Và Chöd. 366
(G) Linh Kiến Và Chứng Nghiệm Của Bậc Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö Về Pháp Sáu Chi Kim Cang Du Già (Vajrayoga), Tức Huyền Nghĩa Của Kalachakra, Vương Của Các Tantra Bất Nhị. 368
(H) Những Linh Kiến Và Chứng Nghiệm Của Bậc Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö Về Orgyen Nyendrup. 371
Giải Thích Vắn Tắt Về Cách Thức Đức Jamyang Khyentse Chökyi Lodrö Thọ Nhận Quyền Năng (Authorization) Đối Với Các Giáo Pháp Terma Thâm Sâu – Phụ Lục Thêm Cho Chánh Truyện Tôm Lược 397
2. Huyền Truyện Bí Mật 417
Thư Xua Tan Màn Vô Minh: Gửi Hàng Đệ Tử 424
Kính Lễ Bậc Tôn Sư, Lạt Ma Jamyang Lodrö Chokden. 438

Trích nội dung sách:

Có một câu ngạn ngữ của người Tây Tạng rằng loài người chúng ta rất thích bắt chước đồng loại, và những người giỏi bắt chước nhất thường cũng là những người tài ba nhất. Điều này dựa trên niềm tin Tây Tạng rằng chúng ta có thể đạt đến giải thoát bằng cách học hỏi và noi theo đời sống, tính cách và sự thị hiện của các bậc vĩ đại. Tại sao lại như vậy? Thứ nhất, một trong những phẩm chất quý báu của con người là dễ bị ảnh hưởng hơn bất cứ loài nào khác—đó là lý do vì sao kinh điển Phật giáo luôn nhấn mạnh sự quý hiếm của thân người. Thứ hai, đối với người Tây Tạng, những câu chuyện không liên quan đến những bậc cao quý được gọi là chuyện hoang đường (drung) hoặc chuyện mơ hồ (tam), trong khi một câu chuyện tiết lộ cuộc đời của một bậc cao quý lại là namtar, nghĩa là “câu chuyện giải thoát.” Chính vì thế mà người Tây Tạng tin rằng chỉ cần học hỏi và bắt chước những bậc cao quý ấy, chúng ta có thể đạt đến giải thoát.
Namtar mà quý vị sẽ đọc trong sách này thuật về một trong những đạo sư lỗi lạc bậc nhất của Phật giáo Tây Tạng. Ngài phi thường đến mức chỉ hơn năm mươi năm sau khi viên tịch, người ta đã khó lòng tin rằng một bậc như thế từng tồn tại—dù suy tưởng theo hướng “tin” hay “không tin” cũng hoàn toàn phụ thuộc vào tâm trí dao động bất định của loài người chúng ta. Hãy thử tưởng tượng xem, những người sống sau chúng ta một nghìn năm sẽ nghĩ gì về đời sống của ta hôm nay. Hiện tại, đời sống của ta có vẻ bình thường, thậm chí tầm thường, nhưng sau một thiên niên kỷ, những câu chuyện còn lưu truyền về các ưu tiên và lối sống của ta có thể đã hóa thành huyền thoại.
Dĩ nhiên, ai cũng biết điều hiển nhiên với một người có thể hoàn toàn khó hiểu đối với người khác. Cho nên, chẳng có gì ngạc nhiên khi những gì bậc siêu phàm thấy rõ ràng lại hóa ra khó lĩnh hội đối với trí tuệ hạn cuộc của chúng ta, những kẻ còn lầm mê. Ta giống như những con đom đóm, cứ ngỡ ánh sáng nhỏ nhoi của mình là chói lọi nhất, mà chẳng thể nào hiểu được hào quang rực rỡ của mặt trời. Nhưng nếu ta muốn bước theo và noi gương Hoàng Tử dòng Thích Ca, ta không còn lựa chọn nào khác: phải học cách khát ngưỡng điều khó thể lĩnh hội.
Namtar về bậc phi thường được trình bày trong sách này do một bậc vĩ đại khác trước tác: Kyabje Dilgo Khyentse Rinpoche. Hiện vẫn còn nhiều người từng gặp Kyabje Rinpoche và chứng kiến những sự kiện kỳ diệu trong đời ngài, nhưng những câu chuyện kể về ngài đã dần trở thành điều khó tin. Chẳng hạn, điều ngài làm trong một ngày đối với kẻ phàm tục có vẻ như trích từ một huyền thoại.
Quý vị đã bao giờ tự hỏi một vị Phật sẽ nghĩ gì hay nói gì về một vị Phật khác? Hoặc các ngài giao tiếp với nhau thế nào? Hoặc một vị Phật sẽ mô tả một vị Phật khác ra sao? Dĩ nhiên, không ai trong chúng ta biết được điều ấy—chỉ một vị Phật mới có thể nói cho ta biết. Nhưng rồi, một vị Phật cũng chẳng cần bận tâm nói về những chuyện như thế. Những chi tiết ấy chỉ hữu dụng đối với những kẻ như chúng ta, những ai còn thiếu phương tiện và năng lực để hiểu thấu điều không thể hiểu thấu. Và chớ nhầm lẫn: ý nghĩa đích thực của “Phật” hoàn toàn bất khả tư nghị.
Khyentse Chokyi Lodro và Kyabje Rinpoche đều là những bậc siêu phàm chân chính. Điều này có nghĩa, ta có thể khám phá rất nhiều về cách một bậc siêu phàm nhìn nhận một bậc siêu phàm khác đơn giản qua việc đọc namtar này. Nhưng qua đó, ta cũng sẽ khởi sinh vô vàn nghi vấn. Chẳng hạn, vì sao câu chuyện đời lại chất chứa hàng loạt liệt kê các giáo pháp đã tiếp nhận và truyền trao? Những vị thầy vô danh, chư bổn tôn, chư dakini xuất hiện nơi đây là ai? Vì sao những hành vi tưởng chừng giản đơn lại được mô tả bằng mỹ từ hoa lệ tráng lệ đến thế? Và cớ gì câu chuyện không kể nhiều hơn về Khyentse Chokyi Lodro với tư cách con người?
Trong Kim Cương Thừa, ta được dạy rằng: phải xem thầy mình là một vị Phật. Nhưng bởi chưa từng diện kiến một vị Phật, ta chẳng biết Phật trông ra sao, hoặc thậm chí “Phật” có ý nghĩa gì. Dẫu đúng là khi thực hành, chân nghĩa của “thầy” rồi sẽ hiển lộ, nhưng hầu hết chúng ta thiếu nhẫn nại để chờ đợi đến khi ấy. Vậy trong lúc này, ta có thể làm gì? Hãy đọc namtar này. Nó thuật lại một cách hoàn mỹ cách một vị đại sư—trong trường hợp này là Dilgo Khyentse Rinpoche—đã nhìn nhận thầy mình, Khyentse Chokyi Lodro, là một vị Phật. Và chỉ riêng khía cạnh này của namtar cũng đã khiến từng mỹ từ, từng cách diễn đạt hoa lệ, trở thành vô giá.
Một namtar truyền thống vạch ra toàn bộ con đường đến giác ngộ, và vì namtar này được soạn bởi một vị đại sư phi thường, nên chỉ cần đọc nó, ta cũng có thể đạt giác ngộ. Nếu, tuy vậy, quý vị cảm thấy nhàm chán, hoặc những chi tiết tưởng chừng dư thừa, những sự lặp lại không mong muốn bắt đầu khiến tâm trí khó chịu, có lẽ là do khả năng thấu hiểu điều bất khả tư nghị của quý vị chưa được vận hành đúng mực. Tuy nhiên, ngay cả danh sách những giáo pháp đã nhận hay truyền trao, thoạt nhìn có vẻ tầm thường, cũng hé lộ chính xác đâu là ưu tiên hàng đầu trong đời sống của cả Khyentse Chokyi Lodro lẫn Dilgo Khyentse Rinpoche.
Dẫu quý vị không quan tâm đến giải thoát, nếu hứng thú với sự tiến hóa của nhân loại, namtar này vẫn sẽ làm say mê, bởi nó kết tinh tất cả những gì người Tây Tạng thế kỷ XIX và XX trân quý nhất. Nó cũng cho ta thấy diện mạo của một tác phẩm “ăn khách” theo tiêu chuẩn Tây Tạng là như thế nào.
Năm 1893 là một năm đầy biến cố. Tại Scotland, Câu lạc bộ Bóng đá Dundee được thành lập; tại Nam Phi, luật sư trẻ người Ấn Độ Mohandas Gandhi lần đầu tiến hành bất tuân dân sự; tại St. Petersburg, Pyotr Ilich Tchaikovsky từ trần; thị trường chứng khoán New York sụp đổ; Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ tuyên bố cà chua là một loại rau. Đó cũng là năm Khyentse Chokyi Lodro sinh ra tại một thôn làng nhỏ bé nơi vùng viễn đông của một vương quốc cấm cửa người ngoại quốc, ẩn khuất sau rặng núi hùng vĩ và hiểm trở bậc nhất.
Năm 1910 cũng là thời điểm phi thường. Đức Đạt-lai Lạt-ma thứ mười ba chạy sang Ấn Độ thuộc Anh để tránh cuộc xâm lăng của Trung Quốc; người Bồ Đào Nha lật đổ nền quân chủ và thiết lập Đệ Nhất Cộng Hòa Bồ Đào Nha; nhà làm phim Nhật Bản Akira Kurosawa chào đời; đại văn hào Nga Lev Tolstoy viên tịch; địa cầu đi qua chiếc đuôi của sao chổi Halley; và Kyabje Dilgo Khyentse Rinpoche được hạ sinh.
Tây Tạng, Xứ Tuyết, là nơi sinh của cả tác giả lẫn nhân vật chính trong sách này. Hai ngài luôn phát nguyện cứu giúp mọi hữu tình đang chìm đắm trong khổ đau, và từng hành vi đều cốt để duy trì gia trì lực của các dòng truyền thừa, đảm bảo giáo pháp của Như Lai được bảo tồn và truyền bá rộng khắp. Dù đã nhiều thập niên trôi qua từ khi hai ngài viên tịch, quả lành từ công hạnh của các ngài vẫn tiếp tục trổ sanh—nay được thực hành tại các trung tâm Phật pháp ở Paris, Berlin, New York, và khắp thế gian.
Những ai có liên hệ với Đức Phật đều cảm thấy hoan hỷ khi được tiếp xúc với nhiều tư tưởng của Ngài.
Đọc tiểu sử (namtar) của bậc vĩ đại như thế có thể mang lại lợi ích trên nhiều phương diện. Tối thiểu nhất, nó cho chúng ta thấy rằng dù thế gian đầy rẫy những kẻ ích kỷ, thiển cận chỉ lo vun vén cho riêng mình, nhưng các bậc đại bi, tỏa sáng như những bậc đạo sư, vẫn không ngừng thị hiện. Vì thế, nhân loại vẫn còn hy vọng.
Những kẻ tâm trí hẹp hòi không thể nào tiếp cận ý niệm về cái vô biên. Vì thế, chúng ta cần tâm rộng lớn và linh hoạt. Nhưng đáng buồn thay, hầu hết những người tự nhận là “hiện đại” lại cực kỳ thiển cận. Họ thậm chí không đủ năng lực tin vào những gì đáng tin. Tâm trí họ bị đóng khung đến mức chẳng thể tiếp nhận bất cứ điều gì “Không thể nghĩ bàn.” Với họ, việc hiểu được nguyên lý của tái sinh và thị hiện chẳng khác nào xỏ một mũi kim qua bầu trời rộng lớn.
Dẫu thế, vẫn có một số người nhờ có lòng rộng mở, nhờ đã tích lũy công đức qua nhiều đời, và nhờ trí tuệ sắc bén mà ít nhất họ không vội bác bỏ những điều bất khả tư nghì. Với họ, việc tác giả của tiểu sử này—Dilgo Khyentse Rinpoche—và bậc được viết về—Jamyang Khyentse Chokyi Lodro—thực chất là một, sẽ là điều đáng suy nghiệm. Nhưng cũng có những người, giống như cú mèo rên rỉ khi ánh mặt trời chiếu rọi, chẳng thể chấp nhận rằng hai người thực ra là một. Đối với họ, điều duy nhất chúng ta có thể làm là thực hành lòng bi mẫn.
Trong luận giảng của ngài về thực hành Guru Yoga, Khyentse Chokyi Lodro đã viết rằng vị Thầy chân thật chính là Phật tính nơi tự tâm chúng ta. Ngài dạy rằng, nếu ta tích lũy đủ công đức, sự phản chiếu của Phật tính ấy sẽ thị hiện thành một vị Đạo sư bằng xương bằng thịt. Nếu tâm trí hữu hạn, tuyến tính, đầy lý lẽ của quý vị có thể nghiền ngẫm điều tưởng chừng như vô lý này, thì quý vị có thể bắt đầu hiểu được cách một vị Phật có thể thị hiện đồng thời nhiều hóa thân khác nhau. Và bởi các ngài đều đồng bản thể, thì ai có thể viết lại cuộc đời của Khyentse Chokyi Lodro tốt hơn Dilgo Khyentse Rinpoche?
Trọn đời mình, Orgyen Tobgyal Rinpoche đã sưu tầm các câu chuyện về Khyentse Chokyi Lodro. Nhưng ngài chưa từng ghi chép lại, mà chỉ lưu giữ chúng trong trí nhớ kiên cố như voi chúa. Một mùa đông ở Bir, tôi đã dành nhiều ngày để hỏi cung ngài về tất cả những gì ngài biết. Thực tế, tôi cương quyết không rời khỏi chiếc ghế sofa của ngài cho đến khi ngài thuật lại từng chữ một mà ngài từng nghe vào máy ghi âm của tôi. Những câu chuyện này chính là phần mở đầu của cuốn sách.
Và nếu quý vị là những người ưa thích lừa hơn là Ferrari—nghĩa là quan tâm đến “con người” nhiều như đến “bậc Thầy vĩ đại”—thì đây có lẽ là điểm khởi đầu phù hợp nhất dành cho quý vị.

Thông tin về cuốn sách: